Rozwód – obligatoryjne elementy orzekane przez Sąd w wyroku rozwodowym.

Rozwód jest to rozwiązanie ważnego małżeństwa przez Sąd na żądanie jednego lub obojga małżonków. Koniecznym warunkiem dopuszczalności rozwodu jest wystąpienie zupełnego i trwałego rozkładu pożycia pomiędzy małżonkami. Wyrok rozwodowy składa się z orzeczeń obligatoryjnych – czyli takich które Sąd musi zawrzeć w wyroku rozwodowym, oraz z orzeczeń które są fakultatywne – czyli zależne od wniosków Stron postępowania.

Art. 57 [Wina rozkładu pożycia]

  • 1. Orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia.
  • 2. Jednakże na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.

Art. 58 [Wyrok rozwodowy]

  • 1. W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy
    z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.
  • 1a. W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu
    z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.
  • 1b. Na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.
  • 2. Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków.
    W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania
    albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.
  • 3. Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
  • 4. Orzekając o wspólnym mieszkaniu małżonków sąd uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej.

Art. 59 [Nazwisko po rozwodzie] W ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.

Obligatoryjne rozstrzygnięcia w wyroku rozwodowym.

  1. Orzeczenie o winie.

Jak stanowi artykuł 57 § 2 KRIO, „na zgodne żądanie małżonków Sąd zaniecha orzekania o winie”. Jednakże konieczny jest tutaj zgodny, obustronny wniosek małżonków o orzeczenie rozwodu bez orzekania o winię. Jeżeli jeden z małżonków nie wyrazi zgody na powyższą formę, Sąd jest zobligowany aby w wyroku rozwodowym zawrzeć rozstrzygnięcie o winie.

W braku zgodnego wniosku o orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie, małżonkowie mogą wnosić, o orzeczenie rozwodu:

  • z winy obydwojga małżonków;
  • z wyłącznej winy jednego z nich.
  1. Władza rodzicielska.

Art. 58 § 1 KRIO: „W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i o kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia”.

W wyroku rozwodowym Sąd może wydać orzeczenia odnośnie władzy rodzicielskiej
w postaci:

  • pozostawienie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi obojgu rodzicom (na ich zgodny wniosek jeżeli przedstawili porozumienie, o którym mowa w § 1, i jest zasadne oczekiwanie, że będą współdziałać w sprawach dziecka);
  • powierzenie wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do małoletniego dziecka, bądź dzieci;
  • pozbawienie władzy rodzicielskiej jednego lub oboje z rodziców;
  • zawieszenie władzy rodzicielskiej jednego lub oboje z rodziców.
  1. Sposób korzystania ze wspólnego mieszkania.

W wyroku orzekającym rozwód Sąd orzeka o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania. Powyższe rozstrzygnięcie nie jest podziałem majątku małżonków a jedynie uregulowaniem sytuacji mieszkaniowej do  czasu przeprowadzenia między nimi podziału majątku. Jednak, jak stanowi art. 58 § 4 KRIO: „Orzekając o wspólnym mieszkaniu małżonków sąd uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej”.

  1. Alimenty dla dziecka.

Obligatoryjnym elementem wyroku rozwodowego jest określenie alimentów dla dziecka – wysokości, w jakiej każdy
z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania małoletniego dziecka lub małoletnich dzieci. Każdy z rodziców jest obowiązany do zaspokajania potrzeb dziecka w częściach odpowiadających ich siłom
i możliwościom zarobkowym i majątkowym. Zgodnie z art. art. 135 § 2 KRIO jeżeli wykonanie obowiązku alimentacyjnego jednego z rodziców polega, w całości lub w części, na osobistych staraniach o utrzymanie lub wychowanie dziecka, wówczas świadczenie alimentacyjne drugiego z rodziców polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania dziecka.

 

Natomiast fakultatywnymi elementami – czyli orzekanymi na wniosek jednej ze Stron
–  wyroku rozwodowego są:

  • podział majątku – może on zostać przeprowadzony jedynie w przypadku, gdy nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Oznacza to, że zazwyczaj przeprowadzany jest gdy istnieje w tym zakresie zgodna wola małżonków;
  • eksmisja jednego z małżonków – gdy rażąco nagannym zachowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie – na żądanie drugiego małżonka;
  • alimenty dla małżonka niewinnego rozkładu pożycia gdy nastąpiło znaczne pogorszenie jego sytuacji materialnej – przy orzekaniu o wyłącznej winie jednego z małżonków – od małżonka uznanego za wyłącznie winnego rozkładu pożycia;
  • alimenty dla małżonka który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i znajduje się
    w niedostatku;

 

Stan na dzień 18 lutego 2019 r.,
r. pr. Oliwia Wawrzonkowska